Hij groeide op binnen een hardwerkend boerengezin en besloot al jong dat het anders moest. Zijn droom: duurzame kaas maken, waar de natuur, de koe en de boer beter van worden. Die droom heeft hij met zijn kaasmerk De Fryske waargemaakt. Catharinus Wierda droomt intussen groter: “Wij willen de kaaswereld wakker schudden, zodat de grote zuivelreuzen ons voorbeeld volgen.”

Catharinus noemt zichzelf een geboren veranderaar. Na zijn studie bodemkunde ging hij aan de slag als duurzaamheidsmanager bij een grote kaasmaker. Daar lukte het hem niet om de zuivelwereld ervan te overtuigen dat het anders moet, maar dat het ook anders kan.

Kaasmaken met oog voor natuur

“Dat het anders moet, dat snapt iedereen eigenlijk wel. Onze graslanden zijn net biljartlakens, de biodiversiteit holt achteruit, de bodem raakt uitgeput, oerwouden worden gekapt voor veevoer, weidevogels sterven uit, veel koeien en boeren zijn ongelukkig. Alles is gericht op efficiëntie, zoveel mogelijk koeien op zo weinig mogelijk land. Daardoor wordt elk snippertje land gebruikt en is er geen ruimte meer voor de natuur en de weidevogels”, aldus Catharinus. “Ik wilde laten zien dat het ook mogelijk is om kaas te maken op een manier die bijdraagt aan het herstel van de natuur en waar zowel de koe als de weidevogel gelukkig is. En belangrijk: waarbij de boer fatsoenlijk verdient.” Catharinus zette in 2017 zijn  gedachten om in daden: hij startte zijn eigen kaasmakerij De Fryske.

Eerlijke melkprijs

“Bij ons draait het niet om efficiëntie, maar om eenvoud: onze koeien hebben ruime stallen en lopen tenminste 180 dagen per jaar buiten. De mest van de koeien gaat naar het eigen land, het land wordt niet geploegd en tenminste 20 procent van het land is beschikbaar voor de weidevogels. En we zorgen ervoor dat onze boeren zich dit allemaal kunnen permitteren, door hun een eerlijke en hogere prijs te betalen voor hun melk.” Dat het concept werkt, heeft Catharinus samen met de aangesloten boeren bewezen. Toch is dit wat Catharinus betreft nog maar het begin. “Om echt impact te kunnen maken, moeten we doorgroeien en ervoor zorgen dat andere kaasmakers ons voorbeeld gaan volgen.”

In de prijzen

De Fryske kazen zijn inmiddels al verschillende keren in de prijzen gevallen. Bij een grote internationale wedstrijd in Lyon eind vorig jaar sleepte de Friese kaasmaker maar liefst twee gouden medailles in de wacht. “Natuurlijk zijn wij daar ongelofelijk trots op. Grutsk, zoals we dat hier in Friesland zeggen. Het toont namelijk aan dat het duurzaamheid en topkwaliteit hand in hand kunnen gaan”, aldus de succesvolle kaasmaker, die zelf ook groot verschil proeft met andere kazen. “Onze koeien eten voornamelijk kruidenrijk en gevarieerd gras waardoor ze betere melk geven. Dat proef je terug in onze kazen.”

Op zoek naar verdienmodel

Steven Strikwerda is één van de ‘vogelboeren’ die melk levert voor de kazen van De Fryske. “Onze boerderij ligt tegen een weidevogelgebied aan. In onze bedrijfsvoering lag het accent al langer op inzetten van weidevogelbeheer”, aldus Steven. ”Wij waren al een poosje op zoek naar een alternatief om op een goed verdienmodel uit te komen voor natuurinclusief boeren.  Toen ik in contact kwam met Catharinus, via mijn bestuurswerk voor de agrarische natuurvereniging, kwam het allemaal mooi samen. Ons bedrijf past heel goed bij De Fryske.”

Meer rust en minder gezondheidsproblemen

Er moesten wel aanpassingen worden gedaan aan de stallen, om aan alle bijna 200 punten te voldoen van het Beter Leven keurmerk. Steven: ”Onze koeien genieten nu van nog meer en ruimere ligplekken en de kalfjes worden niet meer binnen maar buiten – in iglo’s – gehouden. Dat komt duidelijk de gezondheid van de kalfjes ten goede, we zien nauwelijks gezondheidsproblemen meer bij ons jongvee. Ook is er meer rust in de stal, door meer ruimte en meer voerplekken. De koeien die lager in rangorde staan hoeven nu niet meer te wachten tot de andere koeien uitgegeten zijn.”

Kers op de taart

Steven vertelt verder: ”We kunnen nu nog meer voor de natuur en de weidevogels betekenen. We zien met eigen ogen dat het loont om de meest ideale leefomstandigheden voor weidevogels te scheppen. De grutto, de tureluur, de kievit… Het hele palet aan weidevogels komt in ons gebied voor. Dat zorgt voor mij als boer en als vogelliefhebber echt voor de kers op de taart in mijn werk.”

Op zoek naar nieuwe boeren

Op dit moment zijn er 4 Friese boeren die hun melk leveren voor De Fryske kazen. Samen leveren zij voldoende melk om ongeveer 600.000 kilo kaas van te maken. Voor dit moment is dat voldoende, maar gezien de groeiambitie is Catharinus nu al op zoek naar boeren die zich ook willen aansluiten. Een voorwaarde is wel dat de boer gevestigd is in Friesland. “Lokaal is een belangrijk onderdeel van ons concept, zo kunnen we onze impact op de biodiversiteit ook lokaal laten zien”, legt Catharinus uit. Hij nodigt Friese boeren die geïnteresseerd zijn en meer willen weten over een mogelijke samenwerking van harte uit om contact op te nemen via www.defryske.nl

Tekst: Cindy Schwering

Foto: De Fryske