Wat je ook vindt van de wolf in Nederland, veehouders willen hun dieren beschermen. Dat kan bijvoorbeeld met een kuddebeschermingshond, zoals de Karpatische herdershond. Deze honden zijn van oudsher gefokt op het op afstand houden van roofdieren bij vee. Maar zo’n hond is geen kant-en-klare oplossing, tijd en inzet is nodig. 

De schaapskooi in het Gelderse Hoog Buurlo ligt in de prille voorjaarszon. De deuren naar de uitloop achter de kooi staan open. Vandaag zijn de schapen niet op pad op de hei, maar staan in de kooi rustig uit de hooiruiven te eten. Naast de kudde liggen de twee Karpatische herdershonden Nora en Ravi languit in het stro in het zonnetje. Maar als wandelaars de schaapskooi naderen, komen de twee direct in actie. Ze komen overeind, rennen naar het hek van de uitloop en blaffen luidruchtig. De wandelaars lopen verder, het geblaf stopt en de honden kijken de passanten na. Even later keren Nora en Ravi terug naar hun plekje in de zon.

 

Karpatische herdershond: intelligent

Schaapsherder Wilfried Buitink van Hoog Buurlo: “Dat is kenmerkend voor deze honden. Ze gaan kijken, slaan aan. Maar op het moment dat zij zien dat er geen bedreiging is, gaan ze weer hun eigen gang.”

Nora groeide op bij Ray en Jenny Dorgelo, net zoals de ouders van Ravi. Zij kennen de Karpatische herdershond door en door. Ray: “Het zijn hele intelligente honden. Dat zie je in dit geval ook: Nora en Ravi schatten zelfstandig de situatie in en laten een passende actie zien.” Ray voegt toe: “In de hondenwereld verwarren we dit soort intelligentie nogal eens met eigenwijsheid, maar dat is het beslist niet. De intelligentie van deze honden is van levensbelang voor de kudde. Zij zijn dag en nacht bij de kudde en moeten dus alleen een beslissing kunnen maken.”

 

Al eeuwenlang aan het werk

Naast intelligent omschrijft Ray de Karpatische herdershond als eerlijk, doortastend en betrouwbaar. Zijn vrouw Jenny vult aan: “Het zijn multifunctionele dieren. Zij kunnen hun werk doen bij schapen en geiten, maar ook bij groter vee en pluimvee. Verder zijn ze heel trouw aan hun baas en hun kudde. En het is een functionele hond: waar hij voor bedoeld is, dat doet hij.” En die functie is het beschermen van kudden tegen roofdieren.

Het ras komt oorspronkelijk uit Roemenië en werkt daar al eeuwenlang bij schaapskudden in de Karpaten. In dit ruige en uitgestrekte gebied beschermen de honden de kudde tegen onder andere beren, wolven en lynxen. Overigens is de Karpatische herdershond niet de enige kuddebeschermingshond. Er zijn ongeveer 30 rassen die dit werk kunnen doen, vooral afkomstig uit landen rond de Middellandse Zee en Oost-Europese landen. Ray en Jenny begeleiden en adviseren veehouders bij de inzet van deze kuddebeschermingshonden met hun bedrijf Canine Efficiency.

 

Bewaking in actie

“Kuddebeschermingshonden zijn honden die continu ‘aan’ staan, altijd bezig met hun taak,” legt Jenny uit. En die taak bestaat uit het verkennen van de omgeving en het observeren op de aanwezigheid van een roofdier. En als het nodig is: het roofdier verjagen van de kudde.

Nora en Ravi bij de schaapskudde op Hoog Buurlo kwamen vorig jaar daadwerkelijk in actie bij de aanwezigheid van een wolf. Herder Wilfried vertelt: “Na de inwerkperiode van de honden, laten we ze nu in het seizoen samen met de kudde ’s nachts op de hei. Dat is efficiënter dan iedere dag terug naar de kooi. De schapen verblijven dan in een wolfwerend raster, samen met de honden.” Eén zo’n nacht waren twee wolven in de buurt van de kudde. De schaapsherder zag het terug op de beelden van één van de wildcamera’s die in het gebied staan opgesteld. Wilfried: “Het geluid dat de honden dan maken…het gaat je door merg en been. Janken en brullen.” De wolven dropen af en keerden die nacht niet meer terug.

 

Karpatische herdershond bij vee

Ook bij veehouderijbedrijven doen de kuddebeschermingshonden hun werk. Gerrit en Veroon Bosje hebben een geitenbedrijf in het Drentse Veeningen. Veroon: “Wij zitten in een gebied dat aantrekkelijk is voor de wolf. Wij vinden het onze verantwoordelijkheid dat onze dieren veilig en gezond zijn. En dus moeten we iets met de aanwezigheid van de wolf in Nederland.” Daarom kwam er twee jaar geleden Karpatische herdershonden bij hun kudde van ongeveer 100 Nubische geiten. De honden zijn altijd bij de kudde, ook als de dieren in het seizoen dag en nacht naar buiten kunnen. Veroon is enthousiast: “Ik vind het geweldig! Het geeft mij rust dat de geiten veilig zijn. En ja, dat vraagt inzet, tijd en kosten. Maar ik zou niet meer anders willen.”

 

Neem de tijd

Tijd is een belangrijke factor bij de start met kuddebeschermingshonden, omdat de honden en de kudde echt aan elkaar moeten wennen, stelt Ray. Veehouders die kiezen voor begeleiding vanuit Canine Efficiency krijgen daarom in de beginfase regelmatig een bezoek van Ray om het proces verder te begeleiden. “Wat ik dan doe is observeren, benoemen en uitleggen wat ik zie. Want er gebeurt een hoop in die beginfase.” Maar ook na de opstart is tijd nodig. Ray: “Voordat de hond echt goed zijn werk kan doen, moet je alle stadia van een kudde doorlopen, zoals de dekperiode, de lammertijd en de winterperiode. Die gewenning is nodig, zodat de hond weet wat het dagelijkse en jaarlijkse ritme van de kudde is.”

Wilfried vertelt over de eerste lammertijd met Nora en Ravi. “Ik vond het spannend, hoe gaan de honden en schapen op elkaar reageren? Maar dat ging heel goed, vooral bij onzekere ooien. Ik zag dan zo’n ooi weglopen van het lam, omdat ze niet wist wat ze moest doen. Maar zodra de honden eraan kwamen, keerde de moeder terug om haar lam te verdedigen.” Wilfried glimlacht: “De honden hebben echt geholpen om deze ooien zekerder te maken.”

 

Karpatische herdershond is onderdeel van het bedrijf

Ray kiest altijd voor de combinatie van een jonge en een volwassen hond bij een kudde. “De volwassen hond geeft stabiliteit aan de jonge hond. Maar een consequente opvoeding van de eigenaar blijft essentieel.” Ray benadrukt: “Een veehouder die wil werken met deze honden moet er tijd en energie in willen steken. Je moet inzicht hebben in het gedrag van de honden en van de kudde en daar over willen leren. Kuddebeschermingshonden zijn echt een onderdeel van je bedrijf en niet iets dat je er even bij doet.”

Meer informatie op www.canineefficiency.com.

Tekst en foto: Kirsten van Valkenburg

Meer van zulke interessante artikelen lezen? Word abonnee van Boerenvee!