Nederland telt per september 2020 dertien wolven. In hun kielzog een lawine van videobeelden, media tam tam en beheersplannen die onze landbouwhuisdieren tegen de ‘grote boze wolf’ moeten beschermen. Ook de hobbydierhouders staan op scherp. Wat nu?
Zo’n 150 jaar geleden maakte een geweerschot een einde aan het leven van de laatste wolf in Nederland. In 2015 werd voor het eerst weer een ‘zwervende wolf’ gespot. In 2018 vestigde deze toppredator zich definitief op de Noord-Veluwe en sinds 2019 plant hij zich daar ook voort. Wel een beetje vreemd, want wolven leven bij voorkeur in de ongerepte wildernis, waar ze jagen op wilde prooidieren. Het liefst lopen ze met een grote boog om mensen heen. Maar wat heeft de wolf hier te zoeken? De strikte Europese bescherming? Een toename van wilde hoefdieren zoals herten, reeën en wilde zwijnen? Ray Dorgelo van Canine Efficiency, een bedrijf dat kuddebewakingshonden opleidt, noemt nog een andere reden: “De grootschalige exploitatie van oerbossen in onder andere de voormalige Oostbloklanden door West-Europese bedrijven leidt tot de massale vernietiging van steeds meer primaire leefgebieden van roofdieren zoals de wolf. Wolven uit deze contreien kiezen dus uit pure noodzaak voor de risicovolle migratie naar verschillende West-Europese landen.”
Voorlichting gewenst
Maurice La Haye is teamleider land- en zoogdieren bij De Zoogdiervereniging. Hij vertelt hoe de wolven zich hier verspreiden: “Ze lijken met name gebruik te maken van donkere corridors in het landschap: het Nationale Natuur Netwerk. Rivieren worden overgezwommen, al is gebruik van bruggen niet uit te sluiten. Snelwegen worden – met de kans op aanrijden – lopend overgestoken, maar snelwegen worden ook overbrugd via ecoducten.” La Haye benadrukt de wenselijkheid van meer voorlichting en informatie over de wolf. “De provincie Gelderland heeft de voorlichting al redelijk op orde, in andere provincies zoals Drenthe, Overijssel, Noord-Brabant moet deze nog op gang komen.”
De provincie Gelderland zet inmiddels vol in op preventie. Eva Calicher, woordvoerder fauna: “Wij monitoren de wolven in Gelderland zorgvuldig, uiteraard omdat we de biodiversiteit hier een warm hart toedragen, maar ook om veehouders te kunnen helpen. Als een wolf langer dan zes maanden in een bepaald gebied verblijft, beschouwen we hem als officieel gevestigd. In principe kan iedere professionele en hobbyschapen – en geitenhouder binnen het leefgebied van wolven (tot nu toe alleen Noord- en Midden Veluwe) gebruik maken van onze subsidieregeling voor het treffen van preventieve maatregelen. Dat voorkomt heel veel dieren- en mensenleed.”
Herstel van ecosystemen
Hoe gewenst is de terugkeer van de wolf in onze natuurgebieden eigenlijk? Feit: toppredatoren zijn van vitaal belang voor elk eco-systeem. In Nederland zijn we vanaf 1990 vlijtig bezig om Natura 2000 te verwezenlijken, waarbij we het herstel nastreven van een samenhangend netwerk van (inter)nationaal belangrijke ecosystemen. Het is namelijk hard nodig om bepaalde dieren, planten en hun natuurlijke leefomgeving duurzaam te beschermen om biodiversiteit te behouden. Hoe belangrijk toppredatoren voor ecosystemen zijn, is te zien in een fascinerende documentaire die bioloog David Attenborough maakte. In deze documentaire zien we de wolf terugkeren in Yellowstone National Park in de Verenigde Staten. In 1925 verdween de wolf uit het gebied. Prooidieren plantten zich daarna ongebreideld voort, met overbegrazing en grootschalige bodemerosie tot gevolg. Gerichte regulatie door jagers haalde niets uit. Na herintroductie van de wolf in 1995 normaliseerde het aantal prooidieren, die bovendien hun gedrag veranderden. Als gevolg hiervan herstelden de flora en de fauna zich.
Preventie voorkomt dierenleed en geeft wolven rust
Ook in Nederland is opnieuw leren samenleven met wolven een must. De minst prijzige maatregel? Kwetsbare hoefdieren voortaan ’s nachts opstallen. Een wolfwerende elektrische afrastering plaatsen of laten plaatsen is stap twee.
Tekst en foto: Margriet Markerink
